8 tháng đầu năm nay, ngành cà phê của Việt Nam mất hàng trăm tỷ đồng do đánh giá sai xu hướng của thị trường và thiếu sự hợp tác giữa các doanh nghiệp.
Theo ông Đỗ Hà Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội cà phê - ca cao Việt Nam (Vicofa) kiêm Chủ tịch Câu lạc bộ các nhà xuất khẩu cà phê hàng đầu Việt Nam, hiện có khoảng 146 doanh nghiệp trong nước tham gia hoạt động chế biến và xuất khẩu cà phê. Tổng sản lượng xuất khẩu trong niên vụ 2008 - 2009 đạt khoảng 1,1 triệu tấn, đứng thứ hai thế giới về sản lượng xuất khẩu nhưng chỉ đứng thứ 4 về giá trị.
Với sản lượng xuất khẩu lớn như vậy, Việt Nam hoàn toàn có khả năng điều tiết thị trường. Thế nhưng, trong “cơn bão” rớt giá cuối tháng 6 đầu tháng 7 vừa qua, khoảng hơn 90% doanh nghiệp xuất khẩu cà phê trong nước đã đứng trước nguy cơ phá sản. Điều này cho thấy điểm yếu nằm trong chính các nhà xuất khẩu cà phê trong nước.
 |
| Ngành xuất khẩu cà phê đang gặp khó. |
Giải thích điều này, ông Nam cho rằng, nguyên nhân một phần là loại cà phê xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là Robusta xuất dưới dạng nhân thô, giá trị chỉ bằng một nửa so với cà phê Arabica. Đặc biệt, các doanh nghiệp xuất khẩu lại chịu sự điều khiển, “dẫn dắt” của các nhà tài phiệt trên thế giới. “Đối với các nhà xuất khẩu trong nước, thông tin thị trường thế giới luôn chỉ có một phần là thực còn lại có tới bốn phần là… ảo. Vì vậy, các doanh nghiệp luôn bị các nhà đầu cơ “tung hỏa mù”, bị “xỏ mũi” khi tham gia thị trường”, ông Nam phân tích.
Thêm vào đó, do nghe theo thông tin đầu cơ, nên không ít doanh nghiệp đã ký hợp đồng có giá thấp hơn cả giá cà phê trong nước. Ông Lương Xuân Tự, Chủ tịch Vicofa, thừa nhận, mặc dù đã có “đất” trên sàn giao dịch cà phê lớn nhất nhì thế giới tại London, nhưng đến nay vị trí đó gần như vẫn chưa được các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê Việt Nam dùng đến.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Bình, Giám đốc xuất nhập khẩu Tập đoàn Thái Hòa, nói: “Cơ chế kinh doanh của các doanh nghiệp cà phê hiện nay vẫn theo kiểu ăn theo tin, nhưng chủ yếu dựa vào một số kênh thông tin chính là Reuters, DowJones… trong khi đây là các kênh thông tin phục vụ người mua chứ không phải người đi bán. Chính vì thế, lâu nay các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê không dự đoán được sự lên xuống của thị trường, không đánh giá được sản lượng và tình hình thực tế cung, cầu trên thế giới”.
Để khắc phục tình trạng trên và tìm tiếng nói chung, Câu lạc bộ các nhà xuất khẩu cà phê hàng đầu Việt Nam vừa được ra mắt. Tổ chức này tập hợp 20 doanh nghiệp có lượng cà phê xuất khẩu lớn nhất Việt Nam hiện nay (những doanh nghiệp xuất khẩu từ 10.000 tấn mỗi năm trở lên, trong vòng ba năm). Ông Bình đề xuất, câu lạc bộ các nhà xuất khẩu cà phê hàng đầu Việt Nam và Vicofa nên “điểm mặt chỉ tên” những doanh nghiệp nhập khẩu lớn đang có khả năng “xù nợ” đối với các nhà xuất khẩu trong nước. Một số doanh nghiệp xuất khẩu cà phê khác cũng cho rằng, doanh nghiệp cần chủ động “nắm đằng chuôi” đối với các hợp đồng mới bằng cách giao hàng thì nhận hết tiền, hạn chế giao hàng ứng vốn 70 % trong khi chưa có đủ thông tin về thị trường…
Đánh giá về niên vụ cà phê sắp bước vào vụ thu hoạch chính cũng như các giải pháp để hạn chế rủi ro, Vicofa dự đoán sản lượng sẽ thấp hơn khoảng 15 - 20 %. Hiện tại giá cà phê vẫn ở mức thấp so với cùng kỳ năm trước. Giá cà phê tại thị trường thế giới ở mức 1.380 USD mỗi tấn, còn giá cà phê nhân trong nước khoảng 24.000 - 24.200 đồng một kg, thấp hơn khoảng 2.500 đồng so với cùng kỳ năm ngoái.
by 
